Czasy inne, wartości te same

W Polsce mało mamy takiego kina moralnego niepokoju, z wartościami. Jak Pan, jeżdżąc po świecie i obserwując różne tendencje, oceniłby tego rodzaju kino?

To kino jest zawsze mniejszościowe. Ono nie odpowiada najszerszej publiczności, bo ta chce, aby jej schlebiać, potakiwać, mówić, że wszystko, co robi, jest dobre. A to kino mówi inaczej. Natomiast na coś bardzo mądrego zwrócił mi uwagę krytyk z pewnego niewielkiego kraju. Mianowicie zauważył, że póki panował marksistowski monolit ideologii, to ideologia była bardzo spójna, chociaż była bardzo fałszywa. Wtedy niepokój, który sialiśmy, był twórczy, ponieważ on tę ideologię rozwalał. Natomiast dzisiaj, jeżeli żyjemy w tym świecie, o którym niektórzy mówią, że jest światem płynnej ponowoczesności, w tym kompletnym chaosie, ważniejsze jest powiedzieć, że coś jest trwałe, pokazać, że coś się nie zmieniło. Naprawdę, odkąd człowiek jest na tej ziemi, wartości są zawsze te same i trzeba je na nowo odnaleźć w nowej rzeczywistości. Tymi samymi wartościami są dobro, wierność, godność. Te wartości zawsze istniały, trzeba tylko wiedzieć, jak je realizować w aktualnych czasach. Bo czasy są inne.

Autorem muzyki do Obcego ciała jest Wojciech Kilar. To ostatni film, do którego napisał ścieżkę dźwiękową przed śmiercią.

Współpracowaliśmy przez całe moje życie. Nie byłem pierwszym reżyserem, z którym Kilar współpracował, ale on był pierwszym moim kompozytorem i nigdy się nie rozstaliśmy. Nie zrobiłem ani jednego filmu bez jego muzyki. Jest to dla mnie ogromna strata, bo bez niego jestem pozbawiony części mojego głosu. O moim nowym filmie Kilar powiedział, że jest trochę inny i napisze do niego muzykę inną niż dotychczas. W końcu choroba go zmogła i zostały tylko notatki.

Przez cztery kadencje był Pan konsultorem Papieskiej Rady ds. Kultury, powołanej przez Jana Pawła II w 1982 r. Papież powiedział, że ma ona służyć dialogowi Kościoła z kulturami naszych czasów. Co przez ten czas udało się zdziałać w tej przestrzeni i jak Pan dziś postrzega ten dialog?

Długo by o tym mówić, ale jako wieloletni uczestnik tej rady nie mogę oceniać jej działania. Na pewno też Jan Paweł II powołując ją, nie zdawał sobie sprawy z tego, jak głęboka jest przepaść. Szczególnie widoczna od strony Kościoła. Od strony laickiego świata to wiadomo już od stulecia, bo mniej więcej tak datuje się rozwód świata kultury i sztuki z Kościołem. Natomiast to jak Kościół nie orientuje się w dzisiejszej kulturze, jest jej daleki, jak często jej nie potrzebuje, a raczej jak ludziom Kościoła wydaje się, że nie potrzebuje, stanowi problem i nad tym ta rada pracowała. I na tym polega paradoks. Najtrudniej to wytłumaczyć biskupom. Wyjaśnić, do czego kultura jest potrzebna i dlaczego nie wolno jej zostawić samopas.

Leszek Kołakowski w niedawno wydanym eseju stawia pytanie: „Czy nasza kultura przeżyje, jeśli zapomni Jezusa?”. Jak Pan odpowiedziałby na to pytanie postawione przez jednego z największych filozofów ostatnich czasów?

Jest to bardzo pięknie zauważone i oczywiście odpowiedź Kołakowskiego jest jednoznaczna. Nasza kultura nie przeżyje bez Jezusa Chrystusa, bo ona jest zbudowana na fundamencie judeochrześcijańskim. I sam Kołakowski, nie opowiadając się jednoznacznie, mówi na pewno, że ten świat się rozsypie, jeśli zabraknie w nim chrystianizmu. I to zdanie podzielam. Ja też tak twierdzę.

Twitter