Strach się bać

Marcin Jakimowicz: Czy tynieccy benedyktyni przygotowują się na koniec świata?

O. Leon Knabit: – Każdego dnia, kochany, każdego dnia… Przede wszystkim jednak przygotowują się na śmierć własną. Czyli na taki prywatny koniec świata. Ale to przejście nie jest dla benedyktyna straszne. Nasz założyciel proponował, by „mnich śmierć zawsze miał w podejrzeniu”. Ważniejsze niż globalne kataklizmy jest dla mnie umieranie dla samego siebie. Wzrasta we mnie człowiek duchowy, który już jest jedną nogą w niebie, a umiera „stary człowiek”, trzymający się kurczowo przyjemności tego świata. Jest tak, jak napisał pewien dzieciak opisujący psa: „Pies z tyłu ma ogon. Ogon jest coraz cieńszy aż wreszcie ustaje” (śmiech). I my też jesteśmy coraz cieńsi, cieńsi, aż ustajemy. Chodzi o to, by mnich miał miękkie lądowanie. I jeśli Bóg pozwoli, bez przesiadki w czyśćcu…

Tyle że ten „stary człowiek” jest niezwykle podejrzliwy i chce za wszelką cenę wydrzeć Panu Bogu tajemnicę przyszłości…

– To prawda. Zalewają nas wróżby, przepowiednie. Podobno w samym Mediolanie zarejestrowano ponad 10 tysięcy wróżek. I to w tym nadzwyczaj racjonalnym tysiącleciu! Niepojęte. Jeśli Pan Bóg nie jest na pierwszym miejscu, to wszystko dookoła jest niebezpieczne i nam zagraża. I nieufny człowiek zaczyna się bać. A nuż spotkam tego blondyna, który mnie zdradzi albo tego typa, który mnie wywali z pracy?

A ojciec Leon nigdy nie chciał wiedzieć, co go czeka w przyszłości?

– Nigdy. Wolę zostawić to Panu Bogu. Przypominam sobie opowieść pani Marii Przybylskiej – aktorki Teatru Słowackiego. Wróżyła. I często jej się sprawdzało to, co wywróżyła. Na szczęście miała mądrego kierownika duchowego – sługę Bożego bp. Jana Pietraszkę. Powiedziała mu: „Ja wróżę”. „To nie wróż”. „Ale mi się sprawdza!”. „To tym bardziej nie wróż!”. Zrezygnowała. Przemysław Babiarz miał kiedyś rozmawiać w telewizji z jakąś wróżką. „Czy pani modli się przed wróżeniem” – zapytał bez ogródek. „Nie”. „To dziękuję. Ja już wiem, skąd to wszystko pochodzi”.

Dlaczego po jedne przepowiednie ludzie Kościoła sięgają z rozkoszą (Słowacki wieszczy nadejście polskiego papieża), a inne odrzucają?

– Sama Ewangelia pełna jest opisów, które powodują, że ludzie zaczynają kombinować: koniec świata jest bliski. Tyle że to się dzieje już od 2 tysięcy lat. Już święty Paweł pisał, że byli tacy, którzy rzucali pracę, bo zbliżał się koniec świata.

Kiedyś księża na kazaniach częściej straszyli końcem świata?

– To diabeł straszy końcem świata, nie księża! Kiedyś rzeczywiście częściej mówiło się o rzeczach ostatecznych. Dziś na szczęście przypominamy sobie o nich w Adwencie. Niedaleko stąd, na Wawelu, w czasie Adwentu król, mieszczanie, ziemianie, chłopi zapalali na ołtarzu świecę i głośno wypowiadali słowa: „Jestem gotowy na sąd Boży”. Genialna intuicja!

Współczesne media straszą wizjami przyszłości, różnymi formami kryzysu. A Pan Bóg straszy?

– Nie. Ewangelie nie są horrorem. Jezus uczciwie jednak zapowiada: nastąpi to i tamto.

„Ludzie mdleć będą ze strachu w oczekiwaniu końca”. Niezbyt sielankowa wizja…

– Ale prawdziwa! Przecież ludzie już dziś doznają zawału serca w obliczu kataklizmów: powodzi, osuwisk, trzęsień ziemi. Nie wytrzymują tego napięcia. Grzech pierworodny zaburzył pierwotny stan harmonii, ładu we wszechświecie. Nie wiemy, jak ma się on do klęsk żywiołowych i kataklizmów. Czy gdyby nie było grzechu, nie byłoby też tsunami? Nie wiemy…

Kilkanaście lat temu, gdy z wypiekami na twarzy czytałem Apokalipsę, powiedziałem jednemu mnichowi: – Mam wrażenie, że to wszystko dzieje się na moich oczach. A on uśmiechnął się: – Też tak myślałem, gdy czytałem ją wiele lat wcześniej. Ojciec Leon też ma takie wrażenie?

– Wydaje mi się, że zawsze będzie się miało takie wrażenie. Wokół wybuchają wojny, powodzie zatapiają miasta, spadają asteroidy, drży ziemia. Ale – zaznacza Pan Jezus – to jeszcze nie koniec! Jeszcze nie ten moment. Patrzę przez okno i czasami wydaje mi się, że to, co widzę, wystarczyłoby, by jutro był koniec świata. Ale na szczęście nie ja o tym decyduję. Gdy jechałem pierwszy raz do Rzymu w 1980 roku, ktoś poprosił: spytaj Jana Pawła II, czy znana mu jest tajemnica końca świata. Zapytałem. W czasie śniadania. A papież zamyślił się, a potem odparł niezwykle poważnie: – O tym „nikt nie wie, nawet aniołowie niebiescy. Jedynie tylko sam Ojciec”. (Mt 24,36).

Strasznie poważne dysputy przy śniadaniu!

– Papież lubił kawały, ale też uważnie słuchał tego, czym żyją ludzie.

Twitter