Czasy inne, wartości te same

Przyznano Panu tytuł „Wybitnej Osobistości Pracy Organicznej”. Co twórca kultury chce osiągnąć przez swoją pracę i dzieła?

Jestem bardzo zaszczycony tą nagrodą i ogromnie mnie ona cieszy. Nie wiązałbym jej jednak tylko z moją pracą czysto zawodową, którą widać publicznie, czyli filmami, spektaklami teatralnymi, książkami, które napisałem, czy nawet wykładami, które wygłaszam na różnych uczelniach. Wydaje mi się, że ta praca organiczna musi polegać jeszcze na czymś więcej. Mam nadzieję, że jury, które wysunęło moją kandydaturę, jest świadome tego, że udaje mi się czasem docierać do młodzieży bezpośrednio. W moim domu odbywa się wiele różnych spotkań, na które przyjeżdżają ludzie z Polski, jak i z całego świata. Mieszkają wtedy u mnie i rozmawiamy na temat życia, wyborów, tego co dobre, a co złe. To jest właśnie praca minimalistyczna, z której nie wyniknie żadna sława i chwała, o której na ogół nikt nie słyszy.

A jednak jury to dostrzegło…

Jak widać, jakieś echo musiało się rozejść. To jest praca organiczna w takim klasycznym rozumieniu, czyli po prostu pochylenie się nad drugim człowiekiem, próba podzielenia się z nim tym, co mamy. I nie czerpanie z tego ani korzyści, ani rozgłosu. Nie oczekiwanie jakichś efektownych skutków. Po prostu umacnianie w ludziach tego, co lepsze. Umacnianie w nich pragnienia, by w ich życiu coś się zmieniło, żeby oni chcieli zmieniać ten świat. Jeżeli mam w tym choć malusieńki udział, to jestem z tego powodu bardzo szczęśliwy.

Do zmiany świata zachęca też Pan przez swój najnowszy film Obce ciało, który był już pokazywany za granicą, natomiast w Polsce będzie miał premierę 5 grudnia. Problem w nim poruszany jest ważny, choć nie przez wszystkich chyba zauważany. Co chciałby Pan zmienić tym filmem we współczesnym świecie?

Trudno mi być komentatorem własnego filmu. W tym filmie ukazuję tę nowoczesność związaną z zamożnością, przyjściem korporacji, cywilizacyjnym postępem, który jest bezsprzeczny i dobry. Niemniej często razem z nim idzie zło, którego ludzie nie chcą dostrzec, tzn. brak jakichkolwiek ideałów, nędzny materializm, wyścig szczurów do kariery, pieniędzy i wygody, pozbawiony jakiejkolwiek większej wartości. Wiem, że tym filmem sprawię wielu ludziom ogromną przykrość, ponieważ oni uwierzyli, że z pomocą korporacji, coachów, spotkań integracyjnych, wszystkich tych dodatków, które wiążą się z dzisiejszym sposobem zarabiania, już awansowali, że zaszli bardzo daleko w życiu. A ja próbuję powiedzieć: „To nieprawda”. Można się znaleźć w bardzo złym punkcie życia, jeżeli się w to wszystko uwierzy. Trzeba bronić swojej osoby, swojej tożsamości, swoich ideałów. Nie można się sprzedać w stu procentach. Żadna korporacja nie ma prawa mieć nas na własność i nie może kształtować ani naszych gustów, ani naszych obyczajów, ani naszych poglądów. A jeśli to robi, to jest to nadużycie. To też jest pewien totalitaryzm, który się pojawia. Bardzo wielu jest rzeczników takiej myśli, ideologii i prawdopodobnie ci będą rzucać mi się do gardła. Szczególnie że ofiarą w moim opowiadaniu jest wierzący człowiek, katolik. Korporacja prześladuje, dlatego, że wyznawanie wiary jest dla takiej firmy czymś niestosownym, ogranicza ją w robieniu przekrętów, łamaniu pewnych norm. I w tym jest konflikt. Stąd też ten film wywołał już tyle napaści. Aż jestem zdumiony, że te nożyce się tak głośno odezwały.

Ten film kręcił Pan we włoskiej Ankonie oraz w Moskwie i w Warszawie. Czy te problemy są podobne w różnych częściach naszego kontynentu, a nawet świata?

Oczywiście, istota problemu jest odwieczna. Natomiast w naszej części świata, tzn. w Polsce i tym bardziej w Rosji, ten skok cywilizacyjny przyszedł późno, w przyspieszeniu. Nie wypracowaliśmy go sobie sami, a zapożyczyliśmy. To przyszło do nas i stąd gwałtowność tych zmian jest większa i większe jest u nas ludzkie wykorzenienie. Ludzie byli do tego zupełnie nieprzygotowani. Zerwali często z rodziną i tradycją. Nie wierzą już, że babcie, dziadkowie, rodzice cokolwiek rozumieją, ponieważ nie mają oni pojęcia o komputerze, nie znają nowych technologii. A tymczasem w nich jest mądrość. Nie w coachu, który przyjechał i bardzo często próbuje robić tzw. brainwashing, czyli pranie mózgu korporacji.

Dokładniej to widać w środkowej Europie aniżeli na Zachodzie, gdzie to wszystko odbywało się w sposób jakby łagodniejszy, ludzie dużo szybciej odzyskali zdrowy rozsądek. Apeluję, żeby zdrowego rozsądku nie porzucać. Żeby babci i dziadka czasem posłuchać, bo mimo że babcia doi krowy i nie zna się na komputerach, to o życiu swoje wie. Natomiast coach próbuje często oszukać.

Twitter