Błogosławiony August Czartoryski

Od czasu nowicjatu troska o zbawienie stała się dominującym akcentem jego dążenia do świętości. „25 stycznia 1888 r. — pisze jeszcze ks. Barberis w swym rękopisie, przechowywanym w archiwum — zrobił postanowienie, że będzie prowadził życie jeszcze bardziej święte przez praktykowanie wszystkiego w du­chu głębokiej pokory i trwanie zawsze w obecności Boga”.

„W dniu ćwiczenia dobrej śmierci l lutego — nazajutrz po zgonie ks. Bosko — rozmyślał o słowach, jakie słyszał z jego ust: «Jeżeli spraw nie ubogaca się w zasługi, to trzeba będzie zosta­wić je po śmierci bez zasług». Dlatego też postanowił oddać całą swoją własność w ręce przełożonych”.

Największą przeszkodą, którą August widział na drodze ku doskonałości i przyszłego życia zakonnego, był więc majątek za­pisany na jego nazwisko. Dlatego pragnął pozbyć się go na mocy własnoręcznego testamentu, który zbudził sprzeciwy rodziny.

6 marca 1888 r. napisał: „W pełni świadomości swoich władz dysponuję wszelką moją własnością niniejszym pismem, które ma mieć moc testamentu. Moim spadkobiercą czynię nowego Rektora Zgromadzenia Salezjańskiego ks. Rua w „dowód wdzięczności za doznane dobrodziejstwa”. Do tego dodał legaty na korzyść ojca i przyrodniego brata, księcia Adama. W gruncie rzeczy rozporządził się tylko majątkiem otrzymanym po matce, a więc nie tym, co stanowiło dobra rodowe Czartoryskich, i tyl­ko ten majątek po matce miał przejść na Zgromadzenie Salezjań­skie. „Mój dziedzic — dodał — będzie miał też prawa, które ja mam, do sukcesji po mojej zmarłej babce, królowej Marii Krystynie Burbońskiej.”

Jest prawdopodobne, że w czasie rozmów w Nicei August wyjawił ojcu swój zamiar pozbycia się majątku po matce zapisa­nego na jego imię i będącego w jego posiadaniu. Nie wystąpił nigdy przeciw prawom innych ani nie zaniedbałby nigdy ro­dziny, do której dyspozycji oddał znaczne sumy w czasie dla niej krytycznym. Jednakże jego preferencje w danym momencie, to jest na początku nowicjatu, skierowały się ku rodzinie z wybo­ru i dziełom, które ona prowadziła na całym świecie.

Ksiądz Barberis pisze otwarcie, że w pierwszych dniach lutego, w dniu pochówku zwłok ks. Bosko na Valsalice, Sługa Boży „podszedł do Najświętszego Sakramentu” i przyrzekł, że pozostawi „swe dobra w ręku przełożonych, ponieważ w ten sposób pójdą one na korzyść opuszczonych chłopców”.

W sprawach interesów zderzenie między ojcem a synem było nieuniknione. Zarówno teraz, jak i później August musiał wiele wycierpieć, a z nim razem całe Zgromadzenie Salezjańskie, które tylko częściowo skorzystało z zamiarów Sługi Bożego. Kontrowersje wokół tej sprawy trwały jeszcze po jego śmierci. Trze­ba się było odwołać do arbitrażu Stolicy Apostolskiej. Uległy one złagodzeniu dopiero wraz ze śmiercią księcia Władysława.

Nie chcemy zajmować się tu szczegółami. Wystarczy podkreś­lić fakt, że gorliwy nowicjusz — chciał wcielić w życie wezwanie Jezusa skierowane do bogatego młodzieńca z Ewangelii: „Idź, sprzedaj wszystko, co masz, i rozdaj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie. Potem przyjdź i chodź za mną” (Mk 10,21).

Nie wyklucza się, że ks. Rua, poinformowany o wszystkim, prosił Augusta, by powiadomił ojca o stanie rzeczy celem unik­nięcia w ten sposób podejrzeń o potajemne manewrowanie i presję wywieraną przez przełożonych przed złożeniem ślubów zakonnych.

Luigi Castano, Zwycięskie powołanie, Warszawa 2006.

Twitter