Huxley i mit o uczestnictwie w “szczęściu poprzez konsumpcję”

Powieść “Nowy wspaniały świat”, napisana w 1932 roku, stanowi niewątpliwie wizję literacką, która antycypuje te wydarzenia, których dzisiaj jesteśmy świadkami. Jej autor Aldous Huxley zdaje sobie sprawę z tego, że aby mógł funkcjonować system produkcji masowej, zamiast przymuszać do tego ludzi siłą, trzeba wręczać im małe, ale stałe gratyfikacje. Ludzie znaleźliby wtedy szczęście w konsumpcji w taki sposób, że byliby gotowi poświęcić również własną wolność.

Geniusz Huxley’a polega na tym, że umiał on wyczuć, że w przyszłości nie będziemy kontrolowani z użyciem siły, ale przede wszystkim za pomocą gratyfikacji, rozrywki i zabawy. Ludzie, którzy mówili jeszcze o pięknie, prawdzie, a ogólnie o prawach każdego człowieka, byli pobudzani do poszukiwania komfortowego, spokojnego i szczęśliwego życia. Ludzie w takim społeczeństwie byli gotowi zgodzić się na pasywność, w której pieniądze, technologia i konsumpcja były ubóstwiane.

“Nowy wspaniały świat” jest dokładną metaforą naszego czasu i w pewnym sensie daje nam klucz do wiarygodnej lektury, pozwalającej zrozumieć, dlaczego większość ludzi, chociaż w bardzo wyraźny sposób rozumie znaczenie wartości proponowanych przez naszych przywódców religijnych, nie wciela ich w życie, nawet jeśli twierdzi, że się za nimi opowiadają.

Mit o uczestnictwie w “szczęściu poprzez konsumpcję” jest podsycany w ludziach przez system, który porusza machinę produkcji masowej, proponując za pośrednictwem mediów pewien niejawny pakt: poświęcenie relacji z innymi w imię współzawodnictwa (konkurencji) w osiąganiu “własnego szczęścia”, bez pozostawiania miejsca dla takich pustych słów, jak solidarność, poświęcenie i prawda.

Być może we współczesnym świecie zadomowiła się idea, że każda istota ludzka może zbudować własne szczęście, tłamsząc obecność drugiego, grożąc temu, kto jest inny, poszukując jedynie maksimum wygody i przyjemności, które można osiągnąć w konsumpcji dóbr i usług. W tym kontekście wartości, jakie proponujemy w naszych szkołach i parafiach, ośrodkach młodzieżowych i oratoriach, dla większej części młodzieży, niestety, brzmią jak słodka melodia, która jest daleka od codziennej rzeczywistości, każącej im poszukiwać lepszych sposobów, które pozwolą: konsumować i budować beztroski świat, w którym wszystkie zagrożenia znajdują się pod kontrolą, i, na ile to możliwe, każdy konflikt i ubóstwo mogą być usunięte.

Huxley daje wyraźny sygnał ostrzegawczy dla naszej epoki, w której złudzenie co do tego, że “człowiek rodzi się jedynie po to, aby być szczęśliwy”, jest promowane i wspierane. Gdyby człowiek rodził się jedynie po to, aby być szczęśliwym, nie rodziłby się po to, aby umrzeć. A przecież wiemy, że śmierć jest nieunikniona. Musimy trzeźwo spojrzeć na nasze życie i przyznać, że nie może jedynie istnieć “continuum” zadowolenia i przyjemności. Nadszedł czas, kiedy “placebo” już nie odnosi żadnego skutku i musimy stawić czoła pytaniom o sens naszej drogi życia, która powinna nas doprowadzić, jako istoty ludzkie, do rozwoju moralnego i rozwoju naszych zdolności, zanim zostaniemy wezwani na ostatnie miejsca naszego spoczynku.

Nasze społeczeństwo znajduje się w decydującym momencie. Czas najwyższy, by pomóc sobie nawzajem w otwarciu oczu i odczytaniu znaków, które do nas docierają i wprawiają nas w zakłopotanie, odbierając nam poczucie bezpieczeństwa. 

Musimy postawić sobie pytanie: gdzie naprawdę jest nasze serce? Albo, jeszcze wyraźniej: czy naprawdę chcemy należeć do tego ruchu, który podejmuje wysiłki, by czynić ten świat lepszym, lecząc cierpienia i zaspokajając potrzeby naszych bliźnich, czy też chcemy nadal należeć do tego hedonistycznego, zaludnionego raju “syntetycznych” bytów, zwanego “nowym światem”?

Twitter