(Nie)życiowa filozofia?

Anna Mularska: Wśród ludzi młodych utarło się pojęcie „być filozofem” albo „filozofować” tzn. wszystko komplikować i utrudniać, wymądrzać się i nie mówić normalnie. Księże Doktorze, jak zdefiniować filozofię? Czym ona jest tak naprawdę?

ks. dr Jan Pazgan: Jeżeli zdefiniujemy filozofię tak, jak była ona odbierana od początków swego istnienia, tzn. jako „umiłowanie mądrości i Prawdy”, to każdy młody człowiek powinien ją od razu pokochać. Kontakt z młodymi ludźmi upewnia mnie, że młodzi potrzebują szczerości i autentyczności, że nie chcą być przez nikogo oszukiwani ani „wyzyskiwani”, nie chcą być traktowani przez kogoś drugiego jako obiekt działań socjotechnicznych, co teraz jest normą. Wydaje się więc, że już powinniśmy kochać filozofię. Bo jest to myślenie, które nie zadowoli się pozorami oraz sztucznie pozytywnym postrzeganiem rzeczywistości – takim „zagłaskaniem” ważnych, egzystencjalnych, ale trudnych pytań, aby przestały się w nas pojawiać. Filozofia zrodziła się właśnie z szukania autentyczności. Pytano bowiem, skąd się wziął świat i człowiek, a potem od czego zależy nasze szczęście.

Łatwiej byłoby kochać tę naukę, gdyby była trochę prostsza i łatwiejsza do zrozumienia...

Według mnie to zagmatwanie filozofii jest „dzieckiem Północy”. Włosi mówią, że Niemcy i Polacy potrafią tak skomplikować filozofię, mówić tak trudnym i „drewnianym” językiem, że nie da się tego wysłuchać. Powinniśmy się więc uderzyć w pierś. Stworzyliśmy bowiem silnie hermeneutyczny język techniczny, do którego przeciętny człowiek nie ma dostępu. Wydaje mi się, że na Południu filozofowie potrafią mówić o istotnych sprawach trochę prostszym językiem.

Dzisiaj następuje jakiś kryzys filozofii, choć ja ująłbym to ogólniej – dziś jest kryzys człowieka. Bo istota ludzka zadowala się dziś zewnętrznością, doznaniami, wrażeniami czy przeżyciami. Oglądając film, liczymy tylko na to, że będzie on nas „trzymał w emocjach”. Jesteśmy trochę jak spławik do łowienia ryb – zanurzony w wodzie, potrafi nagle wyskoczyć z ogromną szybkością. Mam wrażenie, że tak jest z naszym życiem. Nieustannie wyskakujemy i nie ma takiej siły, która mogłaby pociągnąć nas głębiej w kierunku wody, bo zadowalamy się płycizną, samą wodną powierzchnią.

Może należałoby za ową płyciznę obwiniać brak tej siły zanurzającej pod powierzchnię rzeczy...

To przykre, że ci, którzy powinni pomagać nam pogłębiać to życie, nie spełniają swojej roli. Brakuje nam poetów, którzy zmuszą nas do pogłębienia refleksji. Moje pokolenie miało Jacka Kaczmarskiego, Czesława Miłosza, Annę Kamieńską itd. Jak jest teraz ze współczesnymi poetami i dlaczego się o nich w ogóle nie słyszy?

Może należałoby jeszcze inaczej postawić pytanie. Czy teraz młode pokolenie czyta poezję? Czy czyta ją chętnie, a nie tylko na lekcjach języka polskiego? Czy nie zastępuje tego ciągłym pisaniem? Napisać można wszystko, a jeśli czytam kogoś, kto przeżywał pewne sprawy i umiał je opisać, to ubogacam się i kształtuję swe wnętrze. Dzisiejsze pokolenie jest zaś pokoleniem „piszących”. Widzę to, kiedy wchodzę do Internetu, jak pod byle jakim tematem ludzie wypowiadają się w sposób dramatyczny i ostry, szukają przeciwności dla dobra, widzą samo zło... To jest takie wyrzucanie mych złości na zewnątrz, a może lepiej byłoby „pisać” zastąpić „czytać”?

Twitter